Ter beschikking van de wetenschap

Wanneer iemand zijn / haar lichaam ter beschikking stelt van de wetenschap zal er (normaliter) geen crematie -of begrafenisplechtigheid plaatsvinden.

Voor de nabestaanden heeft dit een grote impact, hier komt ook nog eens bij dat zij binnen 24-uur afscheid zullen moeten nemen van de overledene. Het lichaam dat ter beschikking is gesteld wordt gebruikt voor medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Dankzij deze lichamen kunnen studenten het medisch vak leren en kunnen specialisten nieuwe operatietechnieken ontwikkelen.

Wat gebeurt er bij het ter beschikking stellen van de wetenschap?

Wanneer u uw lichaam na uw dood ter beschikking van de wetenschap wilt stellen, dan dient u bij leven contact op te nemen met één van de Nederlandse universiteiten of met een aan een universiteit verbonden ziekenhuis. In Rotterdam is dit het Erasmus Medisch Centrum. De voorwaarden zullen per universiteit verschillen. In ieder geval zal u gevraagd worden een met de handgeschreven Codicil te maken waarin u verklaart dat u uw lichaam ter beschikking wilt stellen. Het Codicil zal worden bewaard op het anatomisch instituut, ook u en uw huisarts zullen een kopie van het Codicil ontvangen. U kunt eventueel contact opnemen met uw huisarts, deze kan u helpen met het in contact treden van de juiste instanties, het invullen van de nodige formulieren en de eventuele uiteindelijke aanmelding. Op de website van de Transplantatie Stichting treft u naast een overzicht van alle anatomische instituten in Nederland, ook verdere informatie over de mogelijkheden en voorwaarden.

Geen garantie

De vraag of u begraven of gecremeerd wilt worden is met de keuze van terbeschikkingstelling niet uit de wereld. Evenals de eventuele kosten voor de uitvaart. Geen van de universiteiten zal u namelijk kunnen garanderen dat uw lichaam daadwerkelijk wordt geaccepteerd. Dit hangt logischerwijs samen met de behoefte aan lichamen op het moment van overlijden. Er kan simpelweg een overschot aan lichamen zijn. Op basis van doodsoorzaak kan ook besloten worden om een lichaam niet te accepteren, hierbij kan gedacht worden aan een te hoge leeftijd, kanker, besmettelijke ziekten of een situatie waardoor het lichaam te ernstig beschadigd is.

Voor u en uw nabestaanden bestaat er dus geen garantie dat uw lichaam na uw overlijden daadwerkelijk ter beschikking van de wetenschap wordt gesteld.

Wanneer u besluit om uw lichaam ter beschikking te stellen is het dus uitermate belangrijk dat u dit met uw dierbaren bespreekt. Na uw dood heeft het voor uw dierbaren namelijk vele consequenties. Voora het feit dat er geen begrafenis of crematie plaatsvindt is moeilijk voor de nabestaanden, ook het feit dat de nabestaanden nauwelijks nog tijd hebben om afscheid te nemen wordt als zwaar ervaren.

Wat gebeurt er met het lichaam wanneer het ter beschikking is gesteld?

In de 24-uur na het overlijden hebben de dierbaren heel veel te regelen. Direct na het overlijden moet de universiteit op de hoogte worden gebracht. Zij besluiten of het lichaam geaccepteerd wordt. Is dit het geval dan moet het lichaam binnen 24-uur naar de universiteit worden gebracht. Dit gebeurt met een gewone rouwauto waarbij het lichaam doorgaans in een lijkzak wordt vervoerd. Snelheid is geboden aangezien het lichaam moet worden geconserveerd. In de wet is bepaald dat in de eerste 36-uur na het overlijden nog geen onderzoek op het lichaam mag worden gedaan. Doorgaans duurt het nog lang voordat het lichaam daadwerkelijk "gebruikt" wordt. Nadat het lichaam is "opgebruikt" bij (diverse) onderzoeken zal de universiteit ervoor zorgen dat het wordt gecremeerd of (anoniem) begraven. Het anatomische instituut heeft de volledige zeggenschap over het lichaam en het zal niet meer teruggegeven worden aan de familie. De uiteindelijke crematie of begrafenis van het ontlede lichaam vindt soms jaren na het overlijden plaats.

©uvkramer